CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN BỆNH SỎI THẬN

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp chẩn đoán phát hiện sỏi thận, vị trí cũng như mức độ tác động của sỏi đối với hệ tiết niệu. Tùy theo mức độ nghi ngờ và tình trạng của bệnh, bác sĩ có thể chỉ định một hay nhiều phương pháp sau: siêu âm, X-quang, CT, MRI.

Siêu âm

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán được dùng phổ biến hiện nay, đây là một phương pháp ứng dụng sự phản hồi của sóng âm thanh trên vật chất để vẽ nên hình ảnh của sự vật. Trên màn ảnh, sỏi sẽ hiện ra như một vật cản âm (bóng sáng).

Ưu điểm của siêu âm là cho phép đo được kích thước, số lượng sỏi, thao tác thực hiện đơn giản nên rất hữu ích khi thực hiện cho trẻ em hay những bệnh nhân kém hợp tác.

Tuy nhiên, siêu âm lại không phải là phương pháp chẩn đoán xác định hay chẩn đoán phân biệt, vì có thể nhầm lẫn giữa sỏi và cặn nước tiểu, không thể phân biệt các loại sỏi khác nhau. Do đó, siêu âm chỉ hỗ trợ các phương pháp chẩn đoán khác hoặc để theo dõi tiến triển và sự tái phát của sỏi.

X-quang

Phương pháp này dựa trên khả năng xuyên thấu của tia X qua mô mềm. Tia X chỉ bị cản bởi mô cứng (xương, răng), thuốc cản quang. Do đó, phim X-quang thể hiện mức độ xuyên thấu của tia X bằng độ sáng, tối khác nhau.

Có 2 loại X-quang: X-quang hệ niệu không chuẩn bị và X-quang hệ niệu tiêm tĩnh mạch. Cả 2 phương pháp đều giống nhau là chuẩn bị cho người bệnh bằng cách dùng thuốc sổ hay thụt tháo, nhầm tránh để lại phân và hơi trong đại tràng che mờ những dấu hiệu cần quan sát. Điểm khác nhau của 2 phương pháp này là có hay không dùng chất cản quang.

X-quang hệ niệu không chuẩn bị

Phim X-quang dễ dàng phát hiện và phân biệt được các sỏi có khả năng cản quang như sỏi calci phosphat, sỏi struvit, sỏi calci oxalat. Do sỏi cystine và urat kém cản quang nên rất khó được phát hiện.

X-quang hệ niệu tiêm tĩnh mạch

Thuốc cản quang được tiêm vào tĩnh mạch, khi ấy sẽ tiến hành chụp các phim theo từng mốc thời gian và theo đường đi của thuốc cản quang trong hệ tiết niệu. Từ đó sẽ có được những hình ảnh cần thiết cho việc chẩn đoán.

Phương pháp này cho phép phát hiện và phân biệt các loại sỏi, kể cả các sỏi kém cản quang (sỏi cystine và sỏi urat) mà phương pháp X-quang hệ niệu không chuẩn bị không phát hiện được. Hiện nay, ở những bệnh viện chưa thể trang bị máy CT, thì phương pháp này được xem là chủ yếu trong việc chẩn đoán sỏi thận.

Sỏi niệu quản thận trái

CT

CT cũng dựa trên khả năng xuyên thấu của tia X, nhưng được chiếu ở nhiều góc khác nhau để tạo nên hình cắt mặt ngang của vật được chụp. Do đó, ngoài chức năng phát hiện sỏi như X-quang, CT còn cho phép đánh giá bệnh lý và chức năng của thận, mô, cơ quan quanh thận qua hình ảnh.

CT được xem là phương thức chẩn đoán chủ yếu cho sỏi thận. Ngoài ra, CT còn cho phép đánh giá sự bế tắt sỏi, mức độ chướng nước thận và niệu quản, có thể khảo sát mạch máu thận, phát hiện mạch máu phụ hoặc các bất thường như hẹp, huyết khối, phình mạch.

MRI

MRI có khả năng thể hiện hình ảnh từ các cơ quan cho đến mạch máu mà không cần dùng đến kỹ thuật xâm lấn. Tuy nhiên, MRI chỉ được chỉ định chẩn đoán sỏi trong trường hợp các phương pháp khác không phù hợp. Nguyên nhân là dù MRI an toàn hơn CT hay X-quang nhưng chi phí hiện vẫn còn cao.

Hiện nay, siêu âm và X-quang là phương pháp đầu tay trong chẩn đoán sỏi thận. Thế nhưng với các ưu điểm và sự cải tiến ngày càng hiện đại của phương pháp CT nói chung và các máy CT nói riêng, đã mang lại nhiều tiện ích cho việc chẩn đoán và giá thành ngày càng giảm. MRI có rất nhiều ưu điểm nhưng do giá thành còn cao nên người bệnh chỉ được chỉ định phương pháp này khi thật cần thiết.